8/26/2019

8/26/2019

Podstawowe typy ubiorów kobiecych w XVIII-wiecznej Francji

XVIII-wieczne ubiory bada się w nieco inny sposób, niż te noszone np. w wieku XIX. Wynika to między innymi z faktu, że w XVIII-wiecznej Francji ludzie posiadali pewną charakterystyczną manię klasyfikacji: nazwę posiadała nie tylko każda suknia, ale też różne typy rękawów, mankietów, zdobień czy form kołnierzy. W gruncie rzeczy każda, nawet najmniejsza część garderoby posiadała w XVIII wieku swoją nazwę. Nie ma co ukrywać: poruszanie się w gąszczu często bardzo mglistych i sprzecznych terminów i definicji stanowi wyzwanie nie tylko osób, które dopiero zaczęły interesować się XVIII wiekiem (właściwie im bardziej jest się zaawansowanym, tym sytuacja staje się coraz bardziej skomplikowana). Dlatego też na dziś przygotowałam dla Was wykaz najpopularniejszych sukni noszonych w XVIII-wiecznej Francji, który, mam nadzieję, pozwoli usystematyzować potrzebującym tego osobom wiedzę na temat ówczesnej terminologii odzieżowej. Każda znajdująca się w spisie suknia posiada metryczkę, w której zawarte zostały podstawowe informacje na jej temat: w jakim okresie (mniej więcej) była noszona, czym się charakteryzowała i jakie miała miejsce w ówczesnej kulturze. Z myślą o tych, którzy nie znają języka francuskiego, w bardziej skomplikowanych przypadkach dodałam również informację o tym, jak należy daną nazwę czytać oraz jak powinna wyglądać jej liczba mnoga. Chciałabym przy tym zaznaczyć, że cały artykuł dotyczy wyłącznie mody francuskiej - w innych krajach inaczej wyglądała nie tylko terminologia, ale i same ubiory. 


François Boucher, Markiza de Pompadour, 1759, The Wallace Collection Londyn


Robe manteau (czyt. rob man*to, dosł. "suknia płaszcz")

Nicolas Arnoult, Recueil de modes : Tome 2 : cent-dix-sept planches,
Paris 1750, [s. 37], Gallica/Bnf

Liczba mnoga: robes manteaux (czyt. rob manto)
Okres: 1670-1730 
Geneza: ubiory dalekowschodnie 
Opis formalny: krój robe manteau był przełomowy w stosunku do sukni, które noszone były we Francji w poprzednich dekadach. Nie składała się ona bowiem z usztywnianego fiszbinami stanika i osobno szytej spódnicy, lecz stanowiła rodzaj "płaszcza": jej góra nie była usztywniana, a przyszyte do linii pleców zakładki przechodziły w otwartą z przodu, fantazyjnie podpinaną spódnicę wierzchnią. Suknia ta nie była przypisana do jednej kategorii: w zależności od kroju, tkaniny i zdobień mogła pełnić funkcję zarówno dezabilu, jak i ubioru bardziej formalnego. 
Opis kulturowy: robe manteau była suknią pod wieloma względami "rewolucyjną": w przeciwieństwie do sukni o stanikach usztywnianych fiszbinami, mogła być szyta nie tylko przez krawców, ale i przez krawcowe (couturières). Co więcej, jej uszycie wymagało o wiele mniej czasu i zdolności. W niedługim czasie stała się zresztą domeną kobiet i znacząco przyczyniła się znacząco przyczyniła się do feminizacji francuskiego przemysłu odzieżowego. Jednocześnie była to pierwsza modna suknia o charakterze "uniwersalnym": pozwolić sobie mogły bowiem na nią także mniej zamożne kobiety, które często szyły swoje manteaux samodzielnie i z użyciem tańszych tkanin. 


Robe manteau, rycina z 1729 roku



Robe volante (czyt. rob volan*t, dosłownie "suknia powiewająca na wietrze")

François de Troy Deklaracja miłości, 1731, Charlottenburg Palace

Inne nazwy: robe ballante
Okres: ok. 1710-1750 
Geneza: robe manteau 
Opis formalny: robe volante w dużej mierze bazowała na kroju robe manteau, z tym, że znajdujące się z przodu i z tyłu zakładki nie były dopasowywane do sylwetki, lecz luźno puszczone. Jej dekolt najczęściej był stosunkowo niewielki, a rękawy zakończone szerokimi mankietami en pagode. Początkowo była jednoczęściowa. 
Opis kulturowy: robe volante uznawana jest dziś za symbol nowej epoki: przejścia od sztywnej etykiety rządzącej na dworze Ludwika XIV do frywolności i rozpasania regencji Filipa Orleańskiego.Także i pod względem estetycznym znamionowała nowe preferencje, a więc odrzucenie baroku na rzecz pełnego lekkości i finezyjności rokoka. Robe volante była suknią nieformalną (deshabillé), szczególnie popularną wśród kobiet młodych i nowoczesnych. Wśród przedstawicielek starszego pokolenia mogła budzić kontrowersje: tak było w przypadku Elżbiety Orleańskiej, która żywiła do robe volante szczerą awersję, twierdząc, że kobieta w nią ubrana wygląda tak, jakby dopiero wstała z łóżka. 


Robe volante, Francja, ok. 1730, Metropolitan Museum of Art, Nowy York

Robe volante, Francja, ok. 1730, Metropolitan Museum of Art, Nowy York



Robe à la française (czyt. rob a la fran*sez)

Maurice Quentin de La Tour Madame de Pompadour, między 1749-1755, Louvre, Paryż
Okres: ok. 1720-1792
Geneza: robe volante
Ubiory pochodne: żakiet pet-en-l'air (caraco plissé), robe à la piemontaise 
Opis formalny: jednym z charakterystycznych zjawisk w modzie jest stopniowa formalizacja ubiorów, kiedy debiutowały w kategorii dezabiliu. Tak też było w przypadku robe volante, która na przestrzeni lat stopniowo zaczęła być coraz bardziej dopasowywana i komplikowana: stanik został dopasowany, spódnica otwarta tak, że zaczęła odsłaniać spódnicę spodnią, rękawy stały się węższe i zaczęły być wykańczane tzw. "angażantami", czyli mankietami w formie spływających kaskadowo koronkowych falban. W wersji nieformalnej jej spódnica wierzchnia była podpinana, co zapewniało większą wygodę i chroniło tkaninę przez zabrudzeniem. W latach 70. sunia ta przeszła modyfikacje formalne: bawet coraz częściej zastępowany był zapięciem typu compères, a charakterystyczna plisy na plecach stały się węższe.
Opis kulturowy: robe à la française uznawana była za ucieleśnienie doskonałości francuskiego gustu. Doprowadzona do perfekcji przez markizę de Pompadour, stanowiła niezwykle ważny francuski towar eksportowy, tak samo jak tkaniny, z których powinna była być szyta, czyli produkowane w Lyonie jedwabie. W istocie noszona była przez kobiety z wyższych sfer w niemal całej Europie. W czasach panowania Ludwika XVI zyskała status grande parure, czyli sukni formalnej. Poza okazjami formalnymi nie cieszyła się już jednak zbyt dużą popularnością: na co dzień wybierana była już wówczas przede wszystkim przez kobiety w średnim wieku i tradycjonalistki. 


Robe à la française, Francja, ok. 1750-1775, Metropolitan Museum of Art, Nowy York

Robe à la française, Francja, ok. 1750-1775, Metropolitan Museum of Art, Nowy York



Robe de cour 

Carle Van Loo, Królowa Francji Maria Leszczyńska, 1747, Wersal


Okres:
do 1792 roku

Inne nazwy: grand habit, habit de cour
Kategoria: grande parure
Geneza: suknie dworskie z czasów Ludwika XIV 
Opis formalny: suknia ta była zawsze trzyczęściowa: składała się z usztywnianego fiszbinami stanika odsłaniającego ramiona (corps), rozpiętej na szerokim stelażu spódnicy (jupe) i trenu (bas de robe lub queue). Suknia ta szyta była z najbardziej luksusowych tkanin i zdobiona misternymi koronkami. W czasach panowania Marii Antoniny suknie dworskie zaczęły być niezwykle bogato i ekstrawagancko zdobione i utrzymywane w różnych stylach, np. historyzującym lub orientalizującym. 
Opis kulturowy: jak żadna inna suknia, robe de cour pełniła przede wszystkim funkcję reprezentacyjną i propagandową. Była to suknia ceremonialna i ściśle związana z życiem dworu królewskiego. To, kto mógł (lub musiał) ją nosić i w jakich okolicznościach, było ściśle regulowane zasadami etykiety. Robe de cour noszona była w charakterze sukni ślubnej przez członkinie rodziny królewskiej, a przedstawicielki szlachty miały obowiązek założyć ją na oficjalne przedstawienie na dworze. Na organizowanych na dworze balach o mogła być również noszona w charakterze sukni balowej. To także w niej na oficjalnych portretach powinny były być ukazywane członkinie rodziny królewskiej. 
Uwagi: suknia ta nie była noszona poza dworem królewskim, a wiele szlachcianek w ogóle jej nie posiadało. Nie należy jej utożsamiać po prostu z "suknią wieczorową" lub "suknią balową". 


Elisabeth Vigée-Lebrun, Maria Antonina w sukni dworskiej, 1778,
Kunsthistorisches Museum, Wiedeń


Robe de cour, lata 80. XVIII wieku, Galerie des modes, 
Bunka Gakuen Library, 169-0004-103

Robe à la polonaise (czyt. rob a la polonez)

Robe à la polonaise, 1778, Bunka Gakuen Library, 169-0001-074

Okres: ok. 1772-1787
Geneza: ubiory wiejskie i ubiory wschodnie
Ubiory pochodne: camisole à la polonaise, robe à la circassienne, niekiedy robe à la turque
Opis formalny: klasyczna wersja polonezki miała formę "płaszcza'": oddającego naturalną linię ciała, ale nie odcinanego w talii. Jej przód był otwarty na kształt odwróconej litery "V", a spódnica najczęściej podpinana. W wersji klasycznej robe à la polonaise posiadała rękawy en sabote, o mankietach ze zmarszczonej na całej długości gazy. Jej spódnica była niekiedy skrócona na wysokość kostek lub połowy łydek. Szyta mogła być zarówno z jedwabiu, jak i z bawełny. 
Opis kulturowy: robe à la polonaise była suknią najchętniej noszoną przez Francuzki w latach 70. XVIII wieku. Stanowiła rodzaj reakcji na hegemonię robe à la française: w przeciwieństwie do niej, była o wiele wygodniejsza i w dużo lepszym stopniu oddawała upodobania estetyczne młodych kobiet. To także wśród młodych kobiet cieszyła się największą popularnością - uważano wręcz, że dla kobiety w średnim wieku jest ona zupełnie nieodpowiednia. Robe à la polonaise zwiastowała początek nowej mody: ulegającej coraz szybszym zmianom, tańszej i pozornie demokratycznej. 
Uwaga Iw języku polskim funkcjonuje spolszczona nazwa tej sukni, której poprawny zapis brzmi: "polonezka" (a nie "poloneska") 
Uwaga II: podpięcie spódnicy stanowiło wyłącznie jedną z wielu cech polonezki. Nie wystarczy więc, żeby dana suknia posiadała podpiętą spódnicę, żeby móc nazwać ją robe à la polonaise. Na stronach niektórych muzeów ciągle można zobaczyć zdjęcia tzw. robe à l'anglaise retroussée ("sukni w stylu angielskim z podpiętą spódnicą") podpisanej jako robe à la polonaise, ale nie jest to zgodne z XVIII-wieczną francuską terminologią. 


Robe à la polonaise, prawdopodobnie Włochy, ok. 1787,
Metropolitan Museum of Art, Nowy York

Robe à la polonaise, prawdopodobnie Włochy, ok. 1787, 
Metropolitan Museum of Art, Nowy York



Robe à la lévite 


Robe à la lévite, 1779, Galerie des modes, Bunka Gakuen Library, 169-0002-010

Okres: 1778-1785 
Geneza: kostiumy sceniczne z Atalii Racine'a 
Ubiory pochodne: pod pewnymi względami za jej ubiór pochodny można uznać robe en chemise 
Opis formalny: suknia ta wpisuje się w nurt ubiorów orientalizujących. We wczesnej wersji miała formę luźnego, nieodcinanego w talii i otwartego z przodu płaszcza. Dość szybko zaczęła jednak ulegać stopniowej formalizacji i zaczęła być dostosowywana do kroju sukni w stylu angielskim. Na jej cechy charakterystyczne składały się wykładany kołnierz, szarfa w talii i wysoki kontrast kolorystyczny. Suknia ta była na tyle swobodna, że prawdopodobnie niekiedy rezygnowano z noszenia pod nią gorsetu. 
Opis kulturowy: "suknia w stylu lewity" miała zostać spopularyzowana przez Marię Antoninę, która nosiła ją w czasie swojej pierwszej ciąży. W istocie suknia ta doskonale nadawała się do noszenia przez kobiety w ciąży i matki karmiące - z tego też względu wpisuje się w nurt ubiorów inspirowanych teoriami Jeana-Jacquesa Rousseau. Jednocześnie jednak łatwość, z jaką można było ją ściągnąć sprawiała, że postrzegana była również w kontekście libertynizmu. 


Robe à la lévite, 1779, Galerie des modes,
Bunka Gakuen Library, 169-0002-084

Robe à la lévite, 1779, Galerie des modes, 
Bunka Gakuen Library, 169-0002-125



Robe à l'anglaise 

Robe à l'anglaise, 1780, Galerie des modes, 
Bunka Gakuen Library, 169-0003-055

Okres: 1776-1794
Geneza: suknia angielska (English dress)
Ubiory pochodne: w niektórych przypadkach robe à la turque
Opis formalny: robe à l'anglaise stanowi zmodyfikowaną wersję sukni tradycyjnie noszonej przez kobiety w Wielkiej Brytanii. Charakteryzuje się mocno dopasowanym, usztywnianym fiszbinami i spiczasto zakończonym stanikiem, do którego przyszywana była suto marszczona, otwarta z przodu spódnica wierzchnia. Suknia ta mogła być szyta zarówno z jedwabiu, jak i z bawełny. 
Opis kulturowy: dzięki swojemu dopasowanemu krojowi robe à l'anglaise stanowić miała alternatywę dla polonezki. Szczególnie polecana była jednak kobietom młodym i szczupłym. Na przestrzeni lat 1785-1794 szczególnie popularna była w wersji z otwartym stanikiem. 


Robe à l'anglaise, 1785-1787, Francja, 
Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork

Robe à l'anglaise, 1785-1787, Francja, 
Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork


Robe en chemise 

Elisabeth Vigée-Lebrun, Maria Antonina z różą, 1783, 
Kunsthistorisches Museum, Wiedeń

Inne nazwy:
robe en Gaule, robe à l'enfant, blouse

Okres: 1782-1795
Geneza: koszula spodnia (chemise), ubiory dziecięce, robe à la lévite 
Ubiory pochodne: chemise à la reine, chemise à la Floricourt, chemise à la Jésus
Opis formalny: w wersji pierwotnej, nazywanej chemise à la reine, suknia ta była uszyta z białego muślinu i była jednoczęściowa, marszczona przy dekolcie, o bufiastych rękawach, ozdobiona jedynie kołnierzem i szarfą w talii. Jej kolejne wersje ulegały jednak stopniowej komplikacji, tak, że już ok. 1785 roku pojawiła się jej wersja z osobno krojonymi, dopasowanymi plecami i długimi, wąskimi rękawami. Wybór tkaniny i kolor zależał przede wszystkim od pory roku: w sezonie wiosenno-letnim modne były robes en chemise uszyte z białego muślinu, w sezonie jesienno-zimowym natomiast - uszyte z tafty w zgaszonej kolorystyce. 
Opis kulturowy: robe en chemise pojawiła się w modzie po tym, jak Maria Antonina w 1783 roku zapozowała w niej do oficjalnego portretu. I chociaż portret ten wywołał spore zamieszanie, jeszcze w tym samym roku "suknia-koszula" stała się jednym z najchętniej noszonych ubiorów przez elegantki we Francji i zagranicą. Miała ona charakter wyraźnie pasterski i stanowiła wcielenie w życie idei "powrotu do natury" Jeana-Jacquesa Rousseau.  W latach 80. kojarzona przede wszystkim z królową, w czasie Rewolucji nabrała symboliki republikańskiej i stała się jedną z najchętniej noszonych sukien przez kobiety o pro-rewolucyjnych poglądach. 
Uwagi: suknia z portretu Marii Antoniny nazwana została chemise à la reine ("koszula w stylu królowej"). Ta nazwa była jednak używana właściwie wyłącznie do tych sukni, które powtarzały krój z obrazu. Robe en chemise jest nazwą o wiele szerszą. 


Chemise à la Jésus, Galerie des modes, 1785, Bunka Gakuen Library, 169-0003-091 

Chemise à la vestale, 1787, Magasin des modes nouvelles, 
Bunka Gakuen Library, 011-0001-233



Fourreau (czyt. furo, dosł. "futerał")

Fourreau, 1789, Magasin des modes nouvelles, 
Bunka Gakuen Library, 011-0003-212

Liczba mnoga: fourreaux (czyt. furo)
Okres: 1778 (?)-1794
Geneza: ubiory dziecięce, ubiory włoskie 
Opis formalny: jest to jedna z najbardziej enigmatycznych ubiorów noszonych w czasie Ludwika XVI. W większości przypadków suknia ta posiadała zamknięty i dopasowany stanik, pojedynczą spódnicę i wąskie rękawy o długości 3/4 lub sięgające nadgarstków. Prawdopodobnie jednak nazwa ta nie oznaczała konkretnej sukni, ale styl. Mianem fourreaux mogły zostać określone wszystkie suknie jednoczęściowe, o dopasowanych plecach i pojedynczej spódnicy. 
Opis kulturowy: suknia ta należy do tego samego nurtu, co robe en chemise. Niekiedy stanowiła wręcz noszona była pod nią w charakterze sukni spodniej. Szczególnie popularna była pod koniec lat 80. i w czasie Rewolucji. W zależności od kolorystyki i dodatków, noszona była zarówno przez rewolucjonistki, jak i rojalistki. 
Uwagi: można przypuszczać, że fourreau stanowi francuski odpowiednik round gown: jednoczęściowej sukni o zamkniętym staniku i pojedynczej spódnicy. W sukni tej przód spódnicy wiązany był za pomocą wszytych sznureczków pod stanikiem. 


Fourreau, 1787, Magasin des modes nouvelles, 
Bunka Gakuen Library, 011-00001-095

Fourreau, 1787, Magasin des modes nouvelles, 
Bunka Gakuen Library, 011-0001-229


Redingote (czyt. rydęgot)

Redingote, 1787, Magasin des modes nouvelles, 
Bunka Gakuen Library, 011-0001-101


Inne nazwy: redingote d'homme ("redingote męski") 
Okres: 1785-1794
Geneza: męski płaszcz podróżny również nazywany redingote
Opis formalny: suknia ta zbliżona była krojem do robe à l'anglaise, z tą różnicą, że stanik na plecach płynnie przechodził w niej w spódnicę. Jej cechami charakterystycznymi był wykładany kołnierz, stanik zdobiony z przodu guzikami i długie i wąskie rękawy zakończone mankietami (amadis), które stanowiły nawiązanie do ubiorów noszonych przez mężczyzn. Uszyta mogła być zarówno z jedwabiu, jak i z wełny. 
Opis kulturowy: ta nieformalna suknia stanowiła najwyraźniejsze odbicie maskulinizacji ubioru kobiecego, które miało miejsce w połowie lat 80. XVIII wieku. Noszona była zarówno podczas podróży i konnych przejażdżek, jak i podczas codziennych spacerów. 


Redingote, prawdopodobnie Francja, 1787,
Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork

Redingote, prawdopodobnie Francja, 1787, 
Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork


Caraco 

Caraco à la polonaise, 1778, Galerie des modes, Bunka Gakuen Librarz, 169-0001-112

Okr
es
: 1720 (?)-1794 
Geneza: ubiory mieszczańskie 
Ubiory pochodne: m.in. pet-en-l'air, camisole à la polonaise, pierrot 
Opis formalny: caraco to po prostu żakiet, który można by określić jako rodzaj skróconej sukni. Na przestrzeni stulecia przybierał rozmaite formy: w wersji podstawowej miał dopasowane plecy, przód zamykany bawetem i baskinę, ale mógł również przybrać formę skróconej "sukni w stylu francuskim" lub "sukni w stylu polskim". W latach 1787-1794 baskina została zredukowana do niewielkiej falbanki z tyłu - w takiej formie caraco zyskało nazwę pierrot. 
Opis kulturowy: noszone ze spódnicą caraco było ubiorem nieformalnym, zapewniającym swobodę i wygodę. Cieszyło się ogromną popularnością właściwie w każdej dekadzie i noszone było przez kobiety każdego stanu. 

Zestaw caraco i spódnica, Francja, ok. 1780,
Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork

Zestaw caraco i spódnica, Francja, ok. 1780, 
Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork

Nie są to rzecz jasna wszystkie typy sukni noszonych w XVIII wieku. Wybrałam jednak te, które najczęściej można znaleźć nie tylko we francuskiej prasie modowej, ale też w ikonografii i tekstach pisanych. Mam nadzieję, że przygotowany przeze mnie spis okaże się dla Was pomocny. Jeśli macie jakieś pytania lub wątpliwości, koniecznie dajcie znać w komentarzach. 

...
Przy pisaniu tego artykułu korzystałam zarówno z licznych tekstów źródłowych (przede wszystkim XVIII-wiecznych publikacji modowych i pamiętników), jak również ze współczesnych opracowań. Były to m.in. F. Boucher, Historia mody, tłum. P. Wrzosek, Warszawa 2003 ; K. Chrisman-Campbell, Fashion Victims: Dress at the Court of Louis XVI and Marie-Antoinette, Yale 2015 ; C. Haru Crowston, Fabricating Women: The Seamstresses of Old Regime France. 1675-1791, London 2001 ; J.M. Jones, Sexing la mode: Gender, Fashion and Commercial Culture in Old Regime France, London 2004, C. Weber, Queen of fashion. What Marie Antoinette Wore to the Revolution, New York 2007.

8 komentarzy:

  1. Ciekawi mnie jaki gorset był noszony pod robe en chemise. Czy zwykły, czy jakiś inny typ.
    Znalazłam nietypowy obraz Elisabeth Vigee Le Brun (autoportret) z 1782 roku. Kształt sukni przypomina suknie z początku XIX wieku.


    https://www.cineclubdecaen.com/peinture/peintres/vigeelebrun/autoportrait.htm

    W tekście pod obrazem jest napisane, że obraz miał przedstawiać naturalność: niepudrowane włosy, bez peruki i bez gorsetu. Wiesz może, czy takie suknie były noszone na codzień czy tylko do pozowania do obrazów?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. W latach 80. to był pewnie tradycyjny gorset o mocno zredukowanej ilości fiszbin, np. półfiszbinowy. Jeśli chodzi o ten portret Vigée-Lebrun, to ze względu na łudzące podobieństwo tej sukni do innych, w których ukazywała swoje modelki i na to, że tego typu suknie pojawiają się wyłącznie na obrazach Vigée-Lebrun, przypuszczam, że jest to wyłącznie suknia malarska. Nawet jeżeli sama Vigée-Lebrun rzeczywiście ubierała się podobne suknie (bo podkreślała w pamiętnikach, że ubierała się niezwykle prosto i oszczędnie), raczej na pewno posiadały gorset pod spodem, a szarfa znajdowała się w nich bliżej talii niż biustu. Tak jak w chemise à la Jésus :)

      Usuń
  2. Kawał dobrej roboty! Któż by lepiej zaprezentował temat ubiorow z tamtych czasów ? Uwielbiam dawną modę. Dziękuję za ten niezwykły blog 😃

    OdpowiedzUsuń
  3. Round gown to przecież tzw. suknia okrągła, po francusku robe ronde, opis powyżej do niej jak najbardziej pasuje, ale co to znaczy, że "pochodzi z tego samego nurtu" co chemise
    ? Ja za jej źródło upatruję suknię angielską- ktoś chciał zaoszczędzić na materiale?-ew dawne suknie wolante-były w końcu jednoczęściowe. A co do sukni a la chemise, były(bywały) one rozcięte z przodu, więc suknia (spódnica spodnia) być musiała, często w kontrastowym kolorze.
    https://pl.pinterest.com/pin/156640893268159851/
    https://pl.pinterest.com/pin/531635930996568465/

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Określenie robe ronde praktycznie nie pojawia się w źródłach pisanych z tamtego okresu, dlatego moim zdaniem bezpieczniej jest używać określenia fourreau - z tym, że termin ten był wówczas dość szeroki i nie obejmował tylko jednego typu sukni, raczej grupę, do której mogła być zaliczona także chemise.

      Usuń
  4. Co do gorsetów-normalny gorset na pewno był w użyciu. Potem, na przełomie wieków, stosowano tzw., gorset przejściowy, mocno wycięty, kilka fiszbin, jednak o kształcie stożka. Gorset z bardzo wysokim biustem to już czasy późniejsze niż 1810 rok. A na obrazach często występują panie z prawie nagim biustem-nie sądzę, że na co dzień tak chodziły. Suknia a la chemise ma tyle materiału z przodu, że gorset może być niezauważalny, chociaż na obrazach nie tylko Elisabeth Vigee Le Brun, ale dużo wcześniejszych też, panie często portretowano "rozchełstane", że użyję tak brzydkiego określenia.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ikonografia to jedno, ale bardzo istotne (i nierzadko bardziej miarodajne) są także źródła pisane, które potwierdzają zarówno praktykę noszenia bardzo głębokich dekoltów, jak i zróżnicowany stosunek do gorsetów.

      Usuń

Copyright © Modna historia , Blogger